Beschrijving

DDM-1

DDM (dubbeldeksmaterieel) is een rijtuigserie met twee verdiepingen van de Nederlandse Spoorwegen. Vanaf halverwege de jaren tachtig werden deze rijtuigen voornamelijk ingezet als treinstammen in drukke forensentreinen, getrokken door een locomotief uit de 1600-serie. Later werd een aantal DDM-rijtuigen ingezet als fiets- of versterkingsrijtuig in intercitytreinen. NedTrain is bezig met het reviseren van de rijtuigen die nog in goede conditie zijn. Deze zullen de materieelschaarste opvangen en worden gebruikt voor het overbruggen van de periode wanneer materieel niet beschikbaar is in verband met het inbouwen van ERTMS. Sterk gelijkend op deze dubbeldeksrijtuigen en er van afgeleid is de latere serie dubbeldeksaggloregiomaterieel of DDAR.

Eind jaren zeventig ontstond bij de NS vraag naar treinen met een hogere capaciteit, vooral om voldoende ruimte te bieden in een aantal drukke forensentreinen in Noord-Holland. In oktober 1980 werd als test een Franse dubbeldekstrein van het type VB2N dagelijks in een retourtrein Amersfoort – Amsterdam ingezet, eerst met 5, later 6 rijtuigen.
De VB2N bleek niet te voldoen in Nederland. De rijtuigen bleken te krappe zittingen te hebben met 5 zitplaatsen op een rij en een breedte van de zitting van 46,2 centimeter. Daarnaast was de stahoogte boven en beneden respectievelijk 1,94 en 1,92 meter, hetgeen niet past bij de grote gemiddelde lengte van Nederlanders.
Mede om die redenen werd besloten een nieuw ontwerp te maken, waarbij onder andere de stahoogte werd vergroot tot 2,01 meter. De zitplaatsen werden 52,5 centimeter breed. De in 1985 in dienst gestelde serie DDM-1 was de eerste serie dubbeldekstreinen van de NS.

Op alle stuurstandrijtuigen was de naam en afbeelding van een bedreigde diersoort aangebracht. Dit was een gezamenlijk initiatief van de NS en het Wereld Natuur Fonds. De afgebeelde dieren waren de arend, bizon, cheeta, condor, dolfijn, neushoorn, olifant, ooievaar, otter, panda, tijger, walvis en de zeehond.
De eersteklasbanken van DDM waren vrijwel gelijk aan die van de tweede klas in ICM, alleen voorzien van luxueuzere stoffen bekleding. Van negen ABv-rijtuigen werd de eerste klas gedeclasseerd naar tweede klas, waarbij de banken eenvoudiger bekleding kregen. In de loop van 2007 waren deze rijtuigen op vier na weer verbouwd tot ABv. Drie rijtuigen reden nog gedeclasseerd rond en een vierde stond terzijde met brandschade.

Er waren plannen om de DDM-1-rijtuigen te renoveren. Dit zou gebeuren na de renovatie van het ICM. Het tractiestuur voor in de cabine waarmee de machinist tractie geeft, zou dan verwijderd worden. De NS besloot echter het DDM-1-materieel niet meer te renoveren, waarna het in september 2010 terzijde werd gesteld. Twee rijtuigen DDM-1 zijn in december 2010 aan het Spoorwegmuseum verkocht.

In 2015 besloten de Nederlandse Spoorwegen 44 rijtuigen (11 stammen) opnieuw in gebruik te nemen, om het materieeltekort op te vangen.
Deze inzet komt boven op de achttien dubbeldekkers van type DD-AR (DDM-2/3) die niet verbouwd zijn bij de verbouwing van DD-AR naar DDZ en sinds augustus 2014 voor 17 miljoen euro een kleine revisie ondergaan om de ergste spitsdrukte op een aantal trajecten te kunnen verlichten. Het materieeltekort bereikte een hoogtepunt in september 2016 na afloop van de zomervakantie toen het mat '64 al buiten dienst gesteld was terwijl er pas per december 2016 nieuw FLIRT-sprintermaterieel in dienst komt.
Ruim een jaar later werden de eerste testritten gereden met stam 7201 en locomotief 1779, bestaande uit 4 rijtuigen. Daarna volgde meerdere treinstammen die alle samengesteld en gereviseerd werden bij de lijnwerkplaats Zaanstraat te Amsterdam. Omdat de rijtuigen een lange tijd terzijde stonden zijn de draaistellen compleet vervangen. Ook zijn alle treeplanken vernieuwd. Het interieur heeft een opfrisbeurt gekregen en werd voorzien van nieuwe vloeren en gedeeltelijk vernieuwde toiletten. Ook is er nieuwe decoratie aangebracht op de plafonds op de bovenste verdieping, waar voorheen een blauwe strook was. In totaal leveren elf treinstellen bijna 8.700 extra zit- en staplaatsen op.
Tussen juni 2016 en december 2019 werden de stammen DDM-1 hoofdzakelijk ingezet in Noord-Holland.